PURMEREND - In 2025 zou fotograaf en cineast Ed van der Elsken honderd jaar zijn geworden. Hij wordt gezien als een van de belangrijkste naoorlogse fotografen en cineasten van Nederland. Met zijn camera als verlengstuk van zijn nieuwsgierigheid zocht hij altijd het echte leven op: rauw, intiem, vrolijk, pijnlijk en bovenal authentiek. Het Purmerends Museum viert dit bijzondere jubileum met twee tentoonstellingen van kleurenfoto’s uit de late jaren zestig, zeventig en tachtig.

Geboren in 1925 in Amsterdam, ontwikkelde Van der Elsken na een korte kunstopleiding al snel een passie voor fotografie. In Parijs fotografeerde hij in de jaren vijftig de bohème van Saint-Germain-des-Prés; zijn boek

Een liefdesgeschiedenis in Saint-Germain-des-Prés

(1956) maakte hem internationaal bekend. Daarna volgden reizen door Europa, Afrika en Japan, waarin hij overal het alledaagse leven vastlegde. Vanaf de jaren zestig maakte hij ook films, vaak met zijn persoonlijke, observerende stijl.

Hoewel hij wereldwijd werkte, bleef Amsterdam altijd een onuitputtelijke bron van inspiratie. In de foto’s die het museum toont is een stad in verandering te zien: krakers en punkers, stadsvernieuwing en protest, maar ook stille, intieme momenten — spelende kinderen, twee mannen op een bankje, een eenzame voorbijganger. In 1982 maakte hij de film Een fotograaf filmt Amsterdam, waarin zijn diepe verbondenheid met de stad voelbaar is. Deze film wordt doorlopend vertoond in de tentoonstelling.

De tentoonstelling Ed van der Elsken. Oog voor Amsterdam is niet alleen een eerbetoon aan Van der Elskens persoonlijke jubileum, maar ook aan het 750-jarig bestaan van Amsterdam en de sterke band tussen Amsterdam en Purmerend, door de vele Amsterdammers die in de naoorlogse jaren naar Purmerend verhuisden.

In 1971 verruilde Van der Elsken het rumoer van Amsterdam voor de rust van een boerderij net buiten Edam. Voor een fotograaf die beroemd werd om zijn rauwe straatbeelden en de bruisende energie van het stadsleven, leek dat een onverwachte stap. Toch bleef zijn blik onveranderd: hij zocht ook hier naar het ongekunstelde en het menselijke.

De tentoonstelling Ed van der Elsken. Avonturen op het land laat het leven op het platteland zien zoals Van der Elsken het ervoer: intiem en dicht op de huid, kinderen met modderlaarzen, pril geluk en paarden in de sneeuw. De camera kijkt liefdevol, maar zonder filter. Tijdens deze expositie wordt de film Avonturen op het land (1980) doorlopend vertoond, een lofzang op de natuur en het polderland rondom Van der Elskens boerderij bij Edam.

Ed van der Elsken overleed op 28 december 1990 in Edam. Zijn omvangrijke oeuvre wordt beheerd door het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam en zijn familie. De huidige tentoonstelling in Purmerend is in nauwe samenwerking met beide tot stand gekomen.